Urlop macierzyński dla młodej mamy to czas, w którym może skupić się na wychowaniu dziecka, dzięki przerwie w pracy. Jeżeli zamierzasz skorzystać z tego uprawnienia, na pewno zainteresuje Cię, na jaki zasiłek możesz liczyć wychowując nowego członka rodziny. Dowiedz się wszystkiego, co powinnaś (lub powinieneś) wiedzieć na temat tego urlopu!
Rodzi Ci się dziecko — teraz Twoje życie zmieni się radykalnie! 😄
Potrzebujesz czasu na dojście do siebie, ale też na karmienie, zmianę pieluch i naukę podnoszenia główki. W tym momencie bycie mamą to praca na dwa etaty — w związku z tym bierzesz wolne od swojej dotychczasowej pracy.
Jak długie? Nawet rok! A przy tym nie zostajesz pozbawiona środków do życia.
Ale czy możesz być na macierzyńskim przez aż 12 miesięcy?
A co z rodzicielskim?
Jak się ma do tego kosiniakowe?
I o co chodzi z becikowym?
A na 500+ uda Ci się załapać?
Pytań jest całkiem sporo — dlatego chętnie, w wyczerpujący i przystępny sposób, przedstawię Ci wszystkie najistotniejsze informacje dotyczące urlopów i zasiłków dla świeżo upieczonych rodziców.
Artykuł ten dostarczy Ci odpowiedzi m.in. na następujące pytania:
- ile trwa macierzyński?
- co to jest urlop rodzicielski?
- jaka jest wysokość zasiłku macierzyńskiego i jak go wyliczyć?
Jeżeli w trakcie trwania zatrudnienia urodziłaś lub przysposobiłaś dziecko — PRZYSŁUGUJE CI urlop macierzyński. Zaraz dowiesz się, na czym dokładnie on polega oraz jaka jest wysokość otrzymywanego zasiłku.
Pamiętaj o tym, że:
- moment porodu
- oraz przysposobienia dziecka
można traktować niemalże wymiennie w przypadku prawa do urlopu macierzyńskiego.
Urlop przysługuje każdej ubezpieczonej matce. W związku z tym w momencie urodzenia musi ona podlegać ubezpieczeniu chorobowemu lub być na urlopie wychowawczym. Oznacza to, że matka MUSI być zatrudniona na umowę o pracę.
A kiedy przysługuje urlop macierzyński? W momencie:
- urodzenia dziecka;
- przysposobienie dziecka do 7 roku życia (lub do 10 roku życia w przypadku odroczenia obowiązku szkolnego);
- przyjęcia dziecka do 7 roku życia (lub do 10 roku życia w przypadku odroczenia obowiązku szkolnego) w ramach rodziny zastępczej.
To, ile trwać będzie urlop macierzyński zależy przede wszystkim od tego, ile dzieci przyszło na świat podczas porodu.
Jest to:
- 20 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka;
- 31 tygodni w przypadku dwojga dzieci;
- 33 tygodni w przypadku trojga dzieci;
- 35 tygodni w przypadku czworga dzieci;
- 37 tygodni w przypadku pięciorga i więcej dzieci.
Wymiar urlopu macierzyńskiego może być skracany lub wydłużany w przypadku pojawienia się różnorodnych okoliczności.
Wiedz o tym, że:
- w przypadku urodzenia martwego dziecka (po upływie 22 tygodnia ciąży) macierzyński trwa 8 tygodni od dnia porodu;
- przy śmierci dziecka przed 8 tygodniem życia
macierzyński trwa 8 tygodni od dnia porodu; - przy śmierci dziecka po upływie 8 tygodnia życia
macierzyński trwa do tygodnia czasu po zgonie dziecka; - jeżeli matka oddaje dziecko do rodziny zastępczej
macierzyński zostaje przerwany w momencie oddania dziecka (jednak nie wcześniej niż przed upływem 8 tygodni od urodzenia dziecka); - w przypadku hospitalizacji dziecka powyżej 8 tygodnia życia
matka może przerwać macierzyński i wykorzystać go w późniejszym okresie.
Ale zaraz, zaraz… 20 tygodni to znacznie mniej niż rok! Co z pozostałym okresem? Zaraz Ci wszystko wytłumaczę.
Jak już wiesz okres macierzyńskiego nieco rozmija się z wyobrażeniem o rocznym urlopie. Jest to związane z faktem, że po zakończeniu urlopu macierzyńskiego, przechodzisz na urlop rodzicielski.
Urlop rodzicielski trwa 32 tygodnie. W połączeniu z 20-tygodniowym macierzyńskim tworzy to roczny urlop dla matki po urodzenia dziecka.
Czy można przejść na urlop macierzyński przed porodem?
Można!
Jest to możliwe na 6 tygodni przed planowanym porodem. Pamiętaj jednak, że czas ten jest “potrącany” z późniejszego urlopu.
A co z historiami o matkach, które przebywają na macierzyńskim na pół roku przed porodem?
Tak naprawdę nie przebywają one na urlopie macierzyńskim, tylko na zwolnieniu lekarskim, które może być wydane przez ginekologa, ale także przez każdego innego lekarza specjalistę, gdy dana choroba może zagrażać ciąży lub warunki pracy są niesprzyjające.
Kwestia macierzyńskiego jest dla wielu kobiet związana z niemałym stresem.
Czy pracodawca może zwolnić kobietę w ciąży?
Prawda jest taka, że kobieta jest chroniona przez Kodeks Pracy przez cały okres trwania ciąży. Co więcej — nie masz też obowiązku informować pracodawcy o tym, że spodziewasz się dziecka!
Wyjątkową sytuacją, w której możesz zostać zwolniona, jest np. likwidacja pracodawcy.
Pamiętaj jednak o tym, że zasiłek macierzyński otrzymasz także wtedy, gdy:
- umowa o pracę wygaśnie w dniu porodu,
- zatrudnienie ustało w związku z upadłością lub likwidacją pracodawcy,
- gdy Twoje zatrudnienie ustało w ciąży, ale z naruszeniem przepisów prawa,
- kiedy poród nastąpił w trakcie urlopu wychowawczego.
Nie ma się co oszukiwać — kwestia zarobków podczas macierzyńskiego jest ogromnie ważna.
Podczas urlopu przysługuje Ci zasiłek macierzyński. Jest on wyliczany na podstawie Twoich dotychczasowych zarobków. Zasiłek jest finansowany ze środków Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Może zdarzyć się, że przelew otrzymasz od swojego pracodawcy — jeżeli firma zatrudnia więcej niż 21 osób.
W przeciwnym wypadku — kwota zostanie Ci przelana na konto bezpośrednio z ZUSu.
Zatem ile wynosi zasiłek macierzyński:
- Może wynosić 100% Twoich dotychczasowych zarobków.
Wówczas podczas ewentualnego urlopu rodzicielskiego będziesz otrzymywać 60% dotychczasowych przychodów.
lub
- Może wynosić 80% Twoich dotychczasowych zarobków.
Wówczas podczas urlopu rodzicielskiego będziesz otrzymywać 80% dotychczasowych przychodów.
Wybór należy do Ciebie. 😄
Druga opcja jest nazywana “uśrednioną” — prawda jest taka, że w ogólnym rozrachunku otrzymujesz te same pieniądze.
A co trzeba zrobić, aby otrzymywać uśredniony zasiłek?
Musisz złożyć w terminie wniosek o rozpoczęcie urlopu rodzicielskiego bezpośrednio po macierzyńskim. Masz na to 21 dni od urodzenia dziecka.
Więcej na temat wniosku przeczytasz w dalszej części tekstu.😄
Na pewno zastanawia Cię, w jaki sposób wyliczyć wysokość zasiłku.
Co oznacza, że będzie to 100 lub 80%? Już wszystko Ci tłumaczę!
Na początku — musisz pamiętać, że podstawę wymiaru zasiłku stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie:
- wypłacone w ciągu 12 miesięcy poprzedzających poród;
- wypłacone przez ostatnie pełne kalendarzowe miesiące ubezpieczenia — jeżeli przed porodem nie przepracowałaś pełnych 12 miesięcy.
W przypadku, gdy nie przepracowałaś całego miesiąca obowiązuje wynagrodzenie określone w umowie o pracę.
ZUS przy wyliczaniu zasiłku macierzyńskiego bierze pod uwagę przychód, stanowiący podstawę wymiaru składki ubezpieczenia chorobowego. A więc mowa o kwocie po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne.
Przykład? Przez ostatni rok zarabiałaś średnio 3,5 tys. złoty netto miesięcznie.
- Jeżeli NIE złożysz wniosku o urlop rodzicielski w terminie lub chcesz wrócić do pracy po urlopie macierzyńskim
Kwota 3500 zł netto, czyli 100% Twojego wynagrodzenia, będzie Ci wypłacana w okresie 20 tygodni. Jeżeli później przejdziesz na urlop rodzicielski, będziesz dostawać na nim 2100 zł netto (60% wynagrodzenia). - Jeżeli złożysz taki wniosek na czas, to pomnóż kwotę razy 80%. Otrzymany wynik — 2800 zł netto — to wysokość Twojego zasiłku “na rękę”. Gdy zdecydujesz się na urlop rodzicielski bezpośrednio po urlopie macierzyńskim, to właśnie tyle będziesz otrzymywać przez rok po porodzie.
Czy trzeba składać wniosek o urlop macierzyński?
Tak naprawdę także i tutaj wkrada się potoczne rozumienie “rocznego macierzyńskiego”. Matka ma bowiem prawo do urlopu już od momentu urodzenia dziecka i tak naprawdę żadnego wniosku w tej sprawie składać nie musi.
Natomiast istotne jest złożenie wniosku o urlop macierzyński i rodzicielski w ciągu 21 dni od porodu. Jeżeli zostanie on złożony w terminie, to można liczyć na “uśredniony” zasiłek, o którym wspominałam wcześniej.
Wniosek złożony po terminie doprowadzi do sytuacji, że podczas macierzyńskiego zasiłek będzie wypłacany w wysokości 100% zarobków, a w trakcie rodzicielskiego — zaledwie 60%.
Takie rozwiązanie wprawdzie pozwoli na większe wydatki w pierwszych tygodniach z dzieckiem, ale może powodować “niedomykanie budżetu” w drugim półroczu życia dziecka. 😄
Jak powinien wyglądać wniosek o urlop macierzyński i rodzicielski?
Musisz w nim podać:
- imię i nazwisko dziecka,
- datę urodzenia dziecka,
- okres wykorzystania urlopów,
- informację o tym, że drugi rodzic nie będzie korzystać z urlopu rodzicielskiego w określonym terminie.
Zresztą — zobacz i pobierz przykład wniosku poniżej!
Wraz z wypełnionym wniosek, dostarcz swojemu pracodawcy także skrócony odpis aktu urodzenia dziecka. Natomiast, jeżeli decydujesz się na skorzystanie z macierzyńskiego przed porodem — przekaż także zaświadczenie lekarskie o przewidywanej dacie porodu.
Cały czas tylko mama, mama i mama… A czy tata też ma prawo do urlopu macierzyńskiego?
Ojciec dziecka NIE dostaje macierzyńskiego, ponieważ… nie jest matką. 😄
Jednak matka ma prawo zrzec się macierzyńskiego na rzecz ojca. Może to zrobić dopiero po 14 tygodniach przebywania na urlopie.
W związku z tym — w przypadku urodzenia jednego dziecka — z 20 tygodni macierzyńskiego, ojcu może przysługiwać 6 tygodni.
A co z zasiłkiem?
Matka może się go zrzec na rzecz ojca wraz z urlopem. Co bardzo ważne — jeżeli ojciec nie jest zgłoszony do chorobowego, to nie ma otrzyma on zasiłku macierzyńskiego.
Tak przejęty urlop nazywany jest tacierzyńskim.
Warto jeszcze wspomnieć, że ojciec może skorzystać z odrębnego urlopu — ojcowskiego.
Urlop ojcowski trwa 14 dni i może być wykorzystany w ciągu 24 miesięcy od urodzenia lub przysposobienia dziecka.
Jak już wcześniej wspomniałam, urlop macierzyński to uprawnienie przewidziane Kodeksem Pracy dla pracowników. W związku z tym, żeby z niego skorzystać — konieczna jest umowa o pracę.
A co z osobami niezatrudnionymi?
Jeżeli Twoja praca jest wykonywana w ramach umowy zlecenia, możesz zdecydować się na odprowadzanie składek na ubezpieczenie chorobowe (które nie jest odprowadzane “z automatu”). Wówczas będziesz mieć prawo do zasiłku macierzyńskiego — jednak w dalszym ciągu NIE będziesz mieć prawa do urlopu.
W przypadku umowy o dzieło NIE dostaniesz nawet samego zasiłku.
Z myślą o matkach pracujących na umowach cywilno-prawnych zostało wprowadzone świadczenie rodzicielskie, potocznie zwane kosiniakowym — od wprowadzającego je ministra Władysława Kosiniaka-Kamysza.
Jest to pomoc materialna przysługująca matkom, które nie są uprawnione do zasiłku macierzyńskiego, czyli np.:
- zatrudnionym na śmieciówkach,
- bezrobotnym,
- studentkom,
- rolnikom.
Kosiniakowe wynosi ok. 1000 zł netto (stan na 2020 r.).
Okres jego otrzymywania zależy od liczby dzieci urodzonych podczas jednego porodu — i wynosi:
- 52 tygodnie — w przypadku urodzenia jednego dziecka;
- 65 tygodnie — w przypadku urodzenia dwojga dzieci;
- 67 tygodnie — w przypadku urodzenia trojga dzieci;
- 69 tygodnie — w przypadku urodzenia czworga dzieci;
- 71 tygodnie — w przypadku urodzenia pięciorga lub więcej dzieci.
Pamiętaj o złożeniu wniosku o świadczenie rodzicielskie w terminie do trzech miesięcy od urodzenia lub przysposobienia dziecka.
A jak to jest z pracą mamy na urlopie macierzyńskim?
Czy matka może dorabiać sobie do zasiłku, czy też nie ma wyboru i musi zajmować się wyłącznie dzieckiem?
Istnieje kilka możliwości!
Co do zasady matka NIE może zrzec się urlopu macierzyńskiego. Dopiero po upływie 14 tygodni może ona podzielić się niewykorzystanym urlopem z ojcem. Wtedy też może rozpocząć pracę u swojego pracodawcy.
Jeżeli chcesz pracować podczas rozpoczynającego się urlopu rodzicielskiego, musisz pamiętać, że maksymalny wymiar czasu pracy to pół etatu. Pamiętaj też, że uzyskiwanie dochodów w ten sposób doprowadzi do:
- wydłużenia urlopu rodzicielskiego
- oraz proporcjonalnego zmniejszenia zasiłku.
Pamiętaj także, że w przypadku podpisania umowy o pracę u innego pracodawcy, nie ma ograniczenia dotyczącego maksymalnego wymiaru czasu pracy. W związku z tym w innej firmie możesz pracować nawet na cały etat — bez obaw o zmniejszenie zasiłku.
Znacznie lepiej sprawa wygląda w przypadku zarabiania na umowę o dzieło czy umowę zlecenia.
W tym przypadku NIE musisz przejmować się utrudnieniami dotyczącymi:
- minimalnej długości macierzyńskiego
- czy też kwestią pomniejszania zasiłków.
Umowę cywilnoprawną możesz podpisać w dowolnym momencie — nawet dzień po urodzeniu dziecka! Co bardzo istotne… możesz ją podpisać także ze swoim pracodawcą, o ile zakres obowiązków nie będzie taki sam jak w przypadku umowy o pracę.
A może planujesz wykorzystać macierzyński na rozpoczęcie biznesu na własną rękę?
Na pewno ucieszy Cię fakt, że prowadzenie działalności gospodarczej nie wpływa na wysokość zasiłku.
To co, zostaniesz przedsiębiorczą mamą? 😄
Pamiętaj o tym, że zasiłek macierzyński to nie jedyna pomoc finansowa, na jaką możesz liczyć jako młoda mama.
W takim wypadku — co Ci jeszcze przysługuje? 😄
- 500+
Rodzina 500 plus to program, dzięki któremu możesz otrzymać 500 zł miesięcznie za każde dziecko. Po nowelizacji, kwota ta przysługuje już “na pierwsze dziecko” od jego urodzenia, aż do ukończenia 18 roku życia. - Becikowe
Jednorazowe 1000 zł w związku z urodzeniem dziecka? Zawsze to jakaś pomoc! Pamiętaj, że wniosek o to świadczenie musisz złożyć w przeciągu 12 miesięcy od urodzenia się dziecka. Poza tym w tym wypadku musisz się liczyć z kryterium dochodowym wynoszącym 1922 zł netto na jednego członka rodziny. Jeżeli zarabiasz powyżej tego pułapu, becikowe Ci nie przysługuje.
To oczywiście nie wszystkie udogodnienia. Warto wspomnieć chociażby o Karcie Dużej Rodziny czy ulgach podatkowych na wychowywanie dziecka.
Przejdźmy teraz do szybkiej powtórki informacji dotyczących urlopu macierzyńskiego i Najczęściej Zadawanych Pytań. 😄
📌 Ile trwa urlop macierzyński?
Urlop macierzyński formalnie trwa 20 tygodni. Pamiętaj jednak, że po macierzyńskim możesz przejść na 32 tygodnie urlopu rodzicielskiego. W sumie daje to 52 tygodnie — czyli pełny rok.
📌 Kto płaci za urlop macierzyński?
Środki na urlop macierzyński zawsze pochodzą ze środków ZUSu — nawet, gdy przelew otrzymasz od pracodawcy.
📌 Jak obliczyć urlop macierzyński?
Urlop macierzyński trwa 20 tygodni — przysługuje Ci w jego trakcie zasiłek. Domyślnie jest to 100% średniej z Twoich zarobków w ostatnich 12 miesiącach. Jeżeli zdecydujesz się na wykorzystanie urlopu rodzicielskiego bezpośrednio po macierzyńskim — i złożysz wniosek w terminie — zasiłek zostanie uśredniony do 80% poziomu zarobków.
📌 Kiedy złożyć wniosek o urlop macierzyński?
Jeżeli chcesz wypłaty uśrednionego zasiłku w wysokości 80% Twoich zarobków, złóż wniosek w terminie 21 dni od porodu.
📌 Jakie dokumenty dostarczyć przy składaniu wniosku o urlop macierzyński?
Do wniosku o urlop macierzyński należy dołączyć skrócony odpis aktu urodzenia. W przypadku macierzyńskiego przed porodem, należy dostarczyć także zaświadczenie o przewidywanej dacie porodu.
📌 Od kiedy urlop macierzyński?
Urlop macierzyński przypada kobiecie od momentu urodzenia dziecka. Możliwe jest również rozpoczęcie urlopu macierzyńskiego na 6 tygodni przed planowaną datą porodu.
Urlop macierzyński jest naprawdę istotnym uprawnieniem dla każdej kobiety-pracownika. Jest niezbędny zarówno w celu odpoczynku po trudach ciąży i porodu, jak i po to, by móc spędzić czas z nowo narodzonym członkiem rodziny w pierwszych tygodniach życia.
Przedłużenie macierzyńskiego o dodatkowe 32 tygodnie urlopu rodzicielskiego sprawia, że zyskujesz pełny rok przerwy od pracy. Oczywiście w tym czasie możesz sobie dorabiać — np. prowadząc firmę lub w formie umów o dzieło lub zlecenia.
Zasiłek macierzyński pozwala Ci na przerwę w pracy bez obaw o utratę środków do życia. Co więcej, dzięki programom społecznym możesz liczyć także na dodatkowy przypływ gotówki w związku z wychowaniem dziecka — chodzi oczywiście o program 500 plus.
A czy Ty uważasz, że taki urlop — połączony z zasiłkiem — jest wystarczający?
A może uważasz, że w innych krajach sytuacja młodej matki jest znacznie lepsza?
Czekam na Twoje opinie! 😄
Gratulacje! Dotarłeś do końca!
To nie powód, aby się rozstawać. Pamiętaj, że w każdej chwili możesz skorzystać z naszego Kreatora CV, za pomocą którego przygotujesz perfekcyjne CV!
