Urlop wychowawczy to rozwiązanie będące wsparciem dla rodziców wychowujących dziecko. Pozwala na poświęcenie czasu córce lub synowi, przy zabezpieczeniu swojego miejsca pracy. Czy takie rozwiązanie jest faktycznie korzystne? A może masz do wyboru lepsze wyjście z takiej sytuacji?
Pogodzenie wychowania dziecka z karierą zawodową to niełatwe zadanie. Nie jest to jednak niemożliwe. Urlop wychowawczy ma na celu pomoc rodzicom w połączeniu tych dwóch celów. Czy skutecznie? Zaraz to sprawdzimy. 😃
Urlop wychowawczy należy jasno oddzielić od urlopu macierzyńskiego. Są to zupełnie inne instytucje, wiążące się z odmiennymi świadczeniami, prawami i obowiązkami.
Co łączy go z popularnym macierzyńskim?
W zasadzie głównym podobieństwem jest to, że udziela się go w związku z pojawieniem się na świecie dziecka. Jednak różnic jest zdecydowanie więcej niż podobieństw.
Gubisz się? Nie martw się, z przyjemnością przeprowadzę Cię przez tę tematykę oraz udzielę kilku praktycznych podpowiedzi.
W celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Co więcej – taką opiekę sprawować może zarówno matka, jak i ojciec.
Urlop wychowawczy ma na celu pogodzenie ze sobą:
zarówno wychowania dziecka,
jak i obowiązków wobec pracodawcy.
Pracodawca wyrażając zgodę na wychowawczy, godzi się na to, że pracownik nie będzie świadczyć pracy przez okres nawet kilkunastu miesięcy.
W związku z tym czy wychowawczy jest utrudnieniem dla Twojego pracodawcy?
Raczej nie, bowiem wychowawczy jest bezpłatny. Z drugiej strony – pracodawca tak naprawdę może nie mieć pracownika przez okres sięgający nawet 3 lat. Jeśli chcesz zaczerpnąć informacji u źródła, to możesz skorzystać ze strony internetowej Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.
Pamiętaj: Urlop wychowawczy jest urlopem bezpłatnym.
By mieć prawo do urlopu wychowawczego, trzeba mieć staż pracy wynoszący przynajmniej 6 miesięcy.
Okres ten obejmuje także poprzednie miejsca zatrudnienia. Co bardzo ważne – chodzi tutaj o umowę o pracę. Osoby bezrobotne wykonujące umowę o dzieło lub umowę zlecenie nie zyskują takiego prawa.
Pamiętaj: Prawo do urlopu wychowawczego przysługuje pracownikom zatrudnionym w ramach umowy o pracę, którzy posiadają staż pracy min. 6 miesięcy.
Maksymalny czas trwania urlopu to 36 miesięcy. Nie może być udzielony na okres przekraczający koniec roku kalendarzowego, w którym przypadają 6 urodziny dziecka.
W związku z tym, jeżeli przypomnisz sobie o wychowawczym na kilka miesięcy przed 6 urodzinami, to czas urlopu będzie mocno skrócony.
Pamiętaj: Na urlopie wychowawczym możesz przebywać max. 36 miesięcy.
W przypadku, gdy opieka ma być sprawowana nad dzieckiem z orzeczeniem o niepełnosprawności, może być udzielone kolejne 36 miesięcy urlopu. W tym wypadku okres ten nie może przekroczyć 18 urodzin dziecka.
Warto zaznaczyć, że prawo przewiduje, że z okresu 36 miesięcy przynajmniej 1 miesiąc jest przeznaczony dla drugiego rodzica.
W związku z tym jeżeli np. matka chce skorzystać z wychowawczego przez maksymalny możliwy czas, to nie będzie to dłużej niż 35 miesięcy. Dlaczego? Żeby w opiekę nad dzieckiem zaangażować drugiego z rodziców. 😄
Pamiętaj: W przypadku orzeczenia o niepełnosprawności dziecka, możesz przedłużyć urlop wychowawczy o kolejne 36 miesięcy. Prawo takie przysługuje Ci do 18 urodzin dziecka.
Urlop może zostać podzielony na maksymalnie 5 części, które nie muszą następować bezpośrednio po sobie. Pamiętaj o tym, jeżeli planujesz brać kilka wychowawczych na kilka miesięcy.
Oczywiście istnieje możliwość innego podziału – np. 18 miesięcy dla matki i 18 miesięcy dla ojca. Co więcej – można sobie zapewnić półtora roku rodziny w komplecie – tj. dziecko + mama + tata. Brzmi pięknie, prawda? 😄
Składasz prawidłowo wypełniony wniosek. Co dalej? Pracodawca nie ma prawa odmówić Ci skorzystania z urlopu wychowawczego, więc w ciągu 21 dni będziesz mogła lub mógł rozpocząć opiekę nad dzieckiem.
Pamiętaj: Pracodawca nie ma możliwości odmówić Ci prawa do urlopu wychowawczego. Możesz go rozpocząć po 21 dniach od złożenia wniosku. Swój wniosek możesz także anulować (najpóźniej na 7 dni przed rozpoczęciem urlopu wychowawczego).
Wiesz już o tym, że urlop wychowawczy jest bezpłatny. Czy oznacza to, że nie możesz liczyć na żadną pomoc ze strony państwa?
Istnieje coś takiego jak dodatek wychowawczy. Można go otrzymywać przez okres:
24 miesięcy
standardowo
36 miesięcy
w przypadku sprawowania opieki nad więcej niż jednym dzieckiem urodzonym podczas jednego porodu
72 miesięcy
podczas sprawowania opieki nad dzieckiem niepełnosprawnym
Co zrobić aby go otrzymać? Przede wszystkim musisz:
być na wychowawczym
mieć prawo do zasiłku rodzinnego, tj. nie przekraczać progu dochodowego – obecnie jest to 674 zł (stan na 2019 r.), a w przypadku opieki nad osobą niepełnosprawną – 764 zł (również stan na 2019 r.)
Aby uzyskać dodatek wychowawczy, trzeba przygotować wniosek SR-1, który składasz w urzędzie gminy lub miasta, w zależności od Twojego adresu zamieszkania. Pamiętaj, że przy składaniu wniosku będziesz potrzebować następujących dokumentów:
zaświadczenie od pracodawcy o udzieleniu urlopu wychowawczego (wraz z określeniem jego długości)
zaświadczenie o co najmniej 6-miesięcznym okresie zatrudnienia bezpośrednio poprzedzającym uzyskanie prawa do urlopu wychowawczego
zaświadczenie z ZUSu, które potwierdza, że jesteś zgłoszona lub zgłoszony do ubezpieczeń społecznych
Teraz przejdźmy do meritum – ile wynosi dodatek do urlopu wychowawczego? Jest to 400 zł (stan na 2019 r.) i kwota ta jest wypłacana co miesiąc.
A co jeżeli nie zakwalifikujesz się do tego świadczenia? Czy masz jeszcze inne możliwości na podreperowanie budżetu rodzinnego?
Jak już wiesz urlop wychowawczy jest bezpłatny. Jeżeli nie kwalifikujesz się do uzyskania dodatku wychowawczego, nie możesz liczyć na inną pomoc socjalną.
Czy oznacza to, że jesteś całkowicie pozbawiona lub pozbawiony możliwości zdobycia środków na swoje utrzymanie?
Nie ma tutaj limitu związanego z uzyskiwanym wynagrodzeniem. Co więcej – nie musisz informować swojego pracodawcy o tym, że podejmujesz pracę dodatkową.
Pamiętaj jednak, że urlop wychowawczy jest wydawany w konkretnym celu – sprawowania opieki nad dzieckiem. W związku z tym:
dodatkową pracę możesz wykonywać jedynie w takim czasie, który pozwoli Ci na faktyczną opiekę nad synem lub córką.
w przypadku zatrudnienia – nie może być to praca w wymiarze przekraczającym pół etatu.
Musisz wiedzieć o tym, że pracodawca, który stwierdzi, że już nie sprawujesz opieki nad dzieckiem może wezwać Cię z powrotem do pracy. Może to zrobić:
nie później niż w ciągu 30 dni od dnia uzyskania takiej wiadomości,
ale nie wcześniej niż po upływie 3 dni od wezwania.
Obawiasz się, że podczas wychowawczego otrzymasz wypowiedzenie? Nie bój się, pracodawca nie ma takiego prawa. Wiedz, że:
jeżeli wnioskujesz o urlop wychowawczy – pracodawca nie może zwolnić Cię od momentu złożenia wniosku do zakończenia urlopu
gdy wnioskujesz o obniżenie wymiaru czasu pracy – pracodawca nie może zwolnić Cię od momentu złożenia wniosku do dnia powrotu do regularnej pracy. W tym wypadku ręce pracodawcy są związane wyłącznie przez 12 miesięcy – po tym czasie nie ma już takiego zakazu.
Wiesz już, że od momentu złożenia wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego rozpościera się nad Tobą parasol ochronny. Teraz weźmiemy na warsztat kwestię stażu pracy w kontekście przyszłej emerytury.
Pamiętaj: Od momentu złożenia wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego, aż do jego końca, pracodawca nie ma prawa Cię zwolnić.
Na pewno interesuje Cię, czy będąc na urlopie wychowawczym, nie zaburzasz swojego stażu pracy, liczonego do emerytury. Otóż już spieszę z wyjaśnieniem – podczas wychowawczego Twoje składki w dalszym ciągu są odprowadzane.
Oznacza to, że nawet i 3 lata urlopu wychowawczego w dalszym ciągu wliczają się do Twojej emerytury.
Pamiętaj: urlop wychowawczy jest wliczany do Twojego stażu pracy.
Wprawdzie urlop wychowawczy nie jest idealnym rozwiązaniem, to jednak ma on sporo zalet.
Na pewno widzisz, że niedoskonałościami wychowawczego są przede wszystkim:
brak wynagrodzenia podczas urlopu wychowawczego
niska wysokość dodatku wychowawczego i ograniczenie jego beneficjentów poprzez kryterium dochodowe
ograniczona długość trwania urlopu sięgająca maksymalnie 36 miesięcy (dla obu rodziców)
Z drugiej strony, urlop wychowawczy to bardzo ważna instytucja, ponieważ:
pozwala faktycznie sprawować opiekę nad dzieckiem bez konieczności rozwiązywania umowy o pracę
przynajmniej w pewnym stopniu chroni przed możliwością utraty pracy
umożliwia świadczenie pracy dodatkowej
Pamiętaj przy tym, że urlop wychowawczy nie wyklucza macierzyńskiego i rodzicielskiego – czyli płatnych urlopów udzielanych bezpośrednio po narodzinach dziecka, których czas trwania wynosi łącznie 52 tygodnie.
W związku z tym, tak naprawdę poza wychowawczym nie masz zbyt wielu możliwości, z których możesz skorzystać. Poza:
zatrudnieniem opiekunki,
oddaniem dziecka do żłobka/przedszkola lub
ewentualną pomocą rodziny (zaangażowane babcie i dziadkowie!)
nie masz szerokiego pola do popisu… Możesz skorzystać np. z:
urlopu na żądanie na opiekę nad dzieckiem – 2 dni w roku, do 14 urodzin dziecka
urlopu ojcowskiego – w wymiarze 14 dni, udzielanego pracownikowi (zatrudnionemu na umowę o pracę) w związku z urodzinami dziecka
urlopu tacierzyńskiego – ale tylko w wymiarze niewykorzystanego przez matkę urlopu macierzyńskiego
Widać więc, że mimo wielu niedoskonałości urlopu wychowawczego, wciąż warto go wziąć pod uwagę, szczególnie wtedy, gdy dziecko nie jest jeszcze gotowe na pozostawienie w żłobku czy przedszkolu.
Jak to mam w zwyczaju, przygotowałam dla Ciebie mini-ściągawkę na temat urlopu wychowawczego. Zebrałam tutaj popularne pytania (wraz z odpowiedziami) na tematu korzystania z urlopu wychowawczego.
Jeśli nie masz czasu, aby przeczytać mój cały poradnik, to sprawdź, czy odpowiedź na Twoje wątpliwości nie znajduje się właśnie tutaj!
📌 Czy urlop wychowawczy jest płatny?
Zdecydowanie nie. Podczas urlopu wychowawczego nie przysługują Ci żadne świadczenia z tytułu przebywania na urlopie. Rodzic przebywający na urlopie wychowawczym ma prawo wystąpić o dodatek z tytułu opieki nad dzieckiem tzw. zasiłek wychowawczy. To maksymalnie 400 zł miesięcznie.
📌 Ile trwa urlop wychowawczy?
Maksymalny czas trwania urlopu wychowawczego to 36 miesięcy. Nie może być udzielony na okres przekraczający koniec roku kalendarzowego, w którym przypadają 6 urodziny dziecka.
📌 Czy urlop wychowawczy wlicza się do stażu pracy?
Odpowiedź brzmi – tak. Podczas przebywania na urlopie wychowawczym Twoje składki są nadal odprowadzane. Oznacza to w praktyce, że nawet 3-letni wychowawczy przybliża Cię o 3 lata do emerytury.
📌 Czy pracodawca może odmówić urlopu wychowawczego?
Odpowiedź brzmi – nie. Pracodawca nie ma możliwości, by odmówić Ci prawa do skorzystania z urlopu wychowawczego. Od momentu złożenia wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego, masz 21 dni, by go rozpocząć.
Wiesz już wszystko, czego potrzebowałaś lub potrzebowałeś wiedzieć na temat urlopu wychowawczego? Mam nadzieję, że tak 😄
Widzisz, że urlop wychowawczy to rozwiązanie z jednej strony pozwalające na opiekę nad dzieckiem, ale z drugiej – nie dające sensownego finansowego wsparcia. W związku z tym, bez dodatkowej pracy – lub wsparcia ze strony partnerki/partnera/żony/męża/rodziny/przyjaciół – może być ciężko.
Pamiętaj, że wychowawczy to forma zabezpieczenia – wcale nie musisz z niej korzystać. Może się jednak przydać w wielu sytuacjach związanych z wychowywaniem dziecka.
Jeśli już zdecydujesz się na urlop wychowawczy, to pamiętaj, aby wolne chwile (np. gdy dziecko śpi) wykorzystać do pracy nad swoją karierą zawodową. Polecam Ci przeczytać moje inne publikacje:
Joanna posiada 8-letnie doświadczenie w branży rekrutacyjnej, a obecnie pracuje jako Główny Strateg do spraw Sourcingu w obszarze EMEA w firmie HAYS. Microsoft, Rolls Royce Aerospace, Abbott, AB Inbev to kilka firm z portfolio klientów...z którymi współpracowała, a do jej zadań należy definiowanie strategii pozyskiwania kandydatów w Europie, samodzielne zaradzanie narzędziami rekrutacyjnymi, monitorowanie stopy zwrotu inwestycji, wdrażanie inicjatyw z obszaru Employer Branding do procesów rekrutacyjnych oraz analiza danych. Dzielenie się wiedzą i dyskusje na temat pracy z kandydatami są jej pasją, dlatego chętnie tworzy nowe programy szkoleniowe, prowadzi zajęcia na studiach podyplomowych, organizuje warsztaty ze studentami krakowskich uczelni, pracownikami swojej firmy i wolnymi słuchaczami wywodzącymi się z różnych organizacji społecznych. Pasjonatka gier komputerowych i zagadnień socjoekonomii.
